Geçici Gelir Vergisi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Neslihan Altun

İş Geliştirme Müdürü

18 Temmuz 2021

Geçici verginin toplumdaki ismi peşin vergidir. Biraz ayrıntılı tanımlayacak olursak da kurumlar vergisi & gelir vergisi için tüm bir yılın kar & zarar hesaplarının tek kalem de yapılması beklenilmeden 3 aylık dönemlerde elde edilen gelirin vergisinin önden alınması maksadıyla getirilmiş, bunun için de adına peşin vergi denilmiştir.

GEÇİCİ VERGİ ORANLARI

Dönemin her 3 aylık gelirine aşağıda belirtilen gelir vergi tarifesinin birinci payında belirtilen gelir vergisi tarifesinin birinci payında belirtilen oran uygulanarak hesabı yapılır. Oran ise ;

Kurumlar vergisi mükellefi için %20
Gelir vergisi mükellefi için %15

Bu orana göre bir önceki dönemdeki geçici vergi tutarı beyannamede düşürülür. Ödeme dönemi ise alakalı 3 ayın peşinden takip eden ikinci ayın 14-17’si arasındadır.

KİMLER GEÇİCİ GELİR VERGİSİ ÖDER?

Kurumlar vergisi mükellefleri
Serbest meslek gelir sahipleri
Ticari gelir sahipleri

KİMLER GEÇİCİ VERİGİSİ ÖDEMEZ?

Eğer kurumlar vergisi mükellefi iseniz firmanızda tasfiye halinde ya da tasfiye döneminde ise,
Eğer gelir vergisi mükellefi iseniz ve firmanız da basit usul de vergilendiriliyorsa,
Eğer inşaat & onarım işi yapıyor iseniz ve firmanız yıllara sari ise,
Eğer serbest meslek ile uğraşıyor iseniz firmanızın gelirleri vergiden istisna edilenler ise,
Eğer menkul & gayrimenkul sermaye sahibi iseniz ve son olarak,
Eğer noterlik görevi icra eden kişiler geçici vergi ödemezler.

GEÇİCİ GELİR VERGİ HESAPLAMA

Şimdi daha anlaşılır olması açısından bir geçici vergi hesaplaması yapalım.

Örnek 1 – Ali gelir vergisi mükellefidir ve 2021 yılında elde ettiği kar dönemleri aşağıdaki gibidir.

Dönem (ocak, şubat, mart)……..1.500 tl
Dönem (nisan, mayıs, haziran)………2.000 tl
Dönem (temmuz, ağustos, eylül)…….1.500 tl
Dönem (ekim, kasım, aralık)………2.500 tl

Eğer geçici vergisi olmasaydı ali 2021’de elde ettiği toplam kazanç üzerinden ( 4 dönemin toplamı 7.500 TL) mart ayı için gelir vergi beyannamesi vercek olup 1.125 tl gelir vergisi ödeyecekti. Ama geçici gelir vergisi ile Ali her 3 aylık dönemler için farklı kar beyan edecek ve 4 dönemin beyanında da ödediği miktarları mart ayı yıllık gelir vergisi beyanında mahsup edilecektir.

Ali’nin ödemesi gereken geçici gelir vergisi (ocak, şubat, mart için) 1.500 TL kâr/1.500 x 0,15 = 225 TL’dir.
Ali’nin ödemesi gereken geçici gelir vergisi (nisan, mayıs, haziran için) 2.000 TL kâr/2.000 x 0,15 = 300 TL’dir.
Ali’nin ödemesi gereken geçici gelir vergisi (temmuz, ağustos, eylül için) 1.500 TL kâr/1.500 x 0,15 = 225 TL’dir.
Ali’nin ödemesi gereken geçici gelir vergisi (ekim, kasım, aralık ayı için) 2.500 TL kâr/ 2.500 x 0,15 = 375 TL’dir.

Ali’nin yıllık elde ettiği toplam kazanç 7.500 TL’dir /1.500+2.000+1.500+2.500 = 7.500 TL ilk vergi dilimine tekabül ettiği için Ali %15’lik gelir vergisi oranına göre hesabını yapacaktır.

7500 TL’lik yıllık kâr x 0,15 = 1.125 tl gelir vergisi olacaktır. Ali önceki vergi dönemlerinde 225+300+225+375 = 1.125 TL 2021 yılı içerisinde bölerek hesaplayıp, beyan ettiği & ödediği için yıl sonunda vergi ödemesi çıkmayacaktır.

Örnek 2 – Şimdi de Neslihan’ın 3’er aylık dönemlerde elde ettiği gelirler ve hesaplanan geçici vergi tutarına bakalım.

4.500 tl kâr/ 4.500×0,15 = 675 TL Neslihan’ın ödemesi gereken ocak, şubat, mart ayı geçici gelir vergisidir.
4.500 tl kâr/ 4.500×0,15 = 675 TL Neslihan’ın ödemesi gereken nisan, mayıs, haziran ayı geçici gelir vergisidir.
9.000 tl kâr / 9000×0,15 = 1.350 TL Neslihan’ın ödemesi gereken temmuz, ağustos, eylül ayı geçici gelir vergisidir.
12.000 tl kâr / 12.000×0,15 = 1.800 TL Neslihan’ın ödemesi gereken ekim, kasım, aralık ayı geçici gelir vergisidir.

Neslihan’ın yıllık 4.500 TL geçici gelir vergisi vardır. Yıllık toplam kazancı ise 30.000 TL olan Neslihan mart ayında gelir vergisi beyan ettiğinde 24.000 TL’ye kadar olan gelirleri için %15, 24000 TL üzeri kazançları için ise %20 olan gelir vergisi üzerinden hesaplanacağından 30.000 TL için Neslihan’ın ödeyeceği gelir vergisi 4800 TL olacaktır, yıl içerisinde ödediği 4.500 TL’yi mahsup ederse Neslihan’a mart ayında vereceği Gelir vergisi beyannamesinde 300 TL ödeme çıkacaktır. (4800-4500=300)

Örnek 3 – Bu kez bir şirket meselamız olsun ve sSenin Ltd. Şti.’nin üçer aylık dönemlerde elde etiği kazanç & hesaplanan geçici vergi tutarları aşağıdaki gibidir.

12.000 TL kâr /12000×0,20 = 2.400 TL ocak, şubat, mart ayı geçici gelir vergisidir
10.000 TL kâr / 10000×0,20 = 2.000 TL nisan, mayıs, haziran ayı geçici gelir vergisidir
8.000 TL kâr / 8000×0,20 = 1.600 TL temmuz, ağustos, eylül ayı geçici gelir vergisidir
5.000 TL kâr / 5000×0,20 = 1.000 TL ekim, kasım, aralık ayı geçici gelir vergisidir.

Senin Ltd. Şti. 4 geçici vergi tahakkukunda ödediği zaman yıl sonunda ödediği tutarlar kurumlar vergisi hesaplamasında mahsup edilecektir.

Senin Ltd. Şti.’nin yıllık toplam kârı 35.000 TL ödemesi gereken kurumlar vergisi ise 7.700 TL’dir. (35000×0,2) Eğer yıl içindeki tüm geçici kurumlar vergisini öder ise Senin Ltd. Şti. işletmesine nisan ayında vermiş olduğu kurumlar vergisi beyannamesinde ödeme çıkmayacaktır.